Een zekering vormt in een elektrische installatie de bescherming tegen te hoge stromen. Bij een te hoge stroom of een kortsluiting kan de bedrading (of de apparatuur zelf) namelijk onherstelbaar beschadigd raken. In dergelijke gevallen onderbreekt een zekering de stroomkring waardoor het ‘gevaar’ wordt voorkomen.

Hoe werkt een zekering?

De meest gebruikte zekeringen bieden een soort ‘smeltveiligheid’. Deze omschrijving licht al een tipje van de sluier op wat de werking betreft. Er bevindt zich namelijk een draad (smeltdraad) in dergelijke zekeringen. Bij een te hoge stroom of een kortsluitstroom smelt deze draad weg en wordt de stroomkring daarmee onderbroken. De zekering raakt hierdoor beschadigd en dient vervangen te worden.

Een ander type zekering is de installatieautomaat zoals deze zich in de (nieuwere) meterkasten bevindt. Bij deze zekeringsautomaat schakelt de zekering zichzelf uit bij een te hoge stroom. De werking is gebaseerd op een magnetische spoel en een bimetaal. Bij kortsluiting loopt er een te hoge stroom door de spoel waardoor deze zich uitschakelt via een mechanisme. Bij een te hoge stroom in het systeem vervormt het bimetaal waardoor dit deel contact maakt met een mechanisme. Beide principes zorgen voor een onderbreking van de stroomkring, al is de aanleiding hiervoor verschillend. Een zekeringsautomaat beschadigt niet bij het gebruik en is eenvoudig weer in te schakelen.

Let op; een oud type meterkast is voorzien van een (porseleinen) stop. Deze functioneert zoals een smeltveiligheid en zal dus wél vervangen moeten worden na gebruik. Voorbeelden van dergelijke zekeringen zijn de DEAZED-zekeringen en de nieuwere (en kleinere) NEOZED-zekeringen.

Welke zekeringen zijn er?

Zekeringen zijn er in verschillende soorten en maten. We zullen de meest voorkomende zekeringen hier de revue laten passeren.

Glaszekering

Een glaszekering is opgebouwd als een glazen buisje met op beide uiteinden een geleidende kap. Binnenin de glazen buis bevindt zich de smeltdraad. Een glaszekering kan dan ook worden ingedeeld bij de zogenaamde smeltzekeringen.

Een glaszekering wordt veel gebruikt voor de beveiliging van apparaten. Veel stroom kan er dan ook niet door een dergelijke zekering lopen. De maximale stroom wordt doorgaans bereikt bij zo’n 40 ampère. Wanneer men een hoge maximale stroom verwacht, dan kiest men vaak voor een glaszekering met een zandvulling. Deze blust/dempt de smeltende draad effectiever. Glaszekeringen zijn kleine zekeringen en beschikbaar in een aantal vaste maten.

Uitschakelkarakteristiek van een zekering

De uitschakelkarakteristiek kan per soort verschillen. Het is belangrijk om hier rekening mee te houden. In sommige gevallen moet de stroom direct worden onderbroken bij een te hoge stroom. Het kan echter ook voorkomen dat de onderbreking langzamer tot stand dient te komen om zo stroompieken wel mogelijk te maken. Beide gevallen vragen om een andere uitschakelkarakteristiek.

Keramische zekering

Een keramische zekering kent veel overeenkomsten met een glaszekering. Het grote verschil is de maximale (kortsluit)stroom. Het gebruikte materiaal is beter bestand tegen deze hoge stroom. Een keramische zekering is in sommige gevallen geschikt voor een stroom tot wel 100 ampère. Ook een keramische zekering is – net als een glaszekering - klein van stuk en beschikbaar in een aantal vaste maten.

Autozekering (steekzekering)

Een autozekering wijkt qua uiterlijk af van bijvoorbeeld de glaszekering, maar functioneert hetzelfde. Ook bij een autozekering wordt de stroom verbroken door het smelten van een draad in de zekering. Het grote verschil is de wijze van gebruik. Een autozekering (ook wel steekzekering genoemd) wordt namelijk in een patroonhouder gestoken. Voor het verwijderen van de zekering uit deze houder zijn er speciale zekeringtrekkers verkrijgbaar.

Zekering vervangen?

Wanneer u een buiszekering (een glaszekering of keramische zekering) gaat vervangen dient u een aantal zaken in acht te nemen. Houd hier rekening mee bij het kopen van een zekering.

1. De spanning van de nieuwe zekering moet overeenkomen met de spanning van de oude zekering. Een hogere spanning (in volt) mag wel, lager mag nooit. De maximale stroom en de spanning staan tot elkaar in verhouding. Meer informatie over deze uitleg vindt u in dit artikel over de Wet van Ohm (linken naar infopagina over elektriciteit, anchor naar Wet van Ohm).

2. De uitschakelkarakteristiek dient gelijk te zijn aan de originele zekering. Een snelle zekering (-F-) moet altijd worden vervangen door een nieuwe snelle zekering.

3. De maximale stroom van de nieuwe zekering dient gelijkt te zijn aan de maximale stroom van de oude zekering. De maximale stroom is meestal afgedrukt op de zekering (bijvoorbeeld, 1A).

4. Zekeringen worden geleverd in verschillende afmetingen. Meet de oude zekering na met een schuifmaat om zeker te zijn van de juiste afmeting. Een veel voorkomende maat is bijvoorbeeld 5x20mm.